කිඹුල්වත් පුර වැඩීම උපුටා ගන්නා ලද්දේ බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් ලියා පළ කරන ලද ශාක්‍යමුනීන්ද්‍රාවදානය හෙවත් සිද්ධාර්ථ ගෞතම් බුද්ධ චරිතය නම් කෘතිය ඇසුරිනි. බෝසතාණන් වහන්සේ ගිහි ගෙන් නික්ම පැවිදි වූ තැන් සිට ම ශුද්ධෝදන රජතුමා උන් වහන්සේගේ තොරතුරු සොයා දැන අවුත් තමාට දැන්වීමට අසරු දූත පිරිසක් යෙදී ය. බෝසතාණන් වහන්සේ යන එන හැම […]
මහා කාශ්‍යපයන් වහන්සේ මගධ රට මහා තීර්ථ නම් බමුණුගමැ කපිල නම් මහා ධනවත් බමුණකු ගේ පිප්පලී මානවක නම් පුතෙක් විය. තුරුණු විය පත් ඔහුට බමුණු කුමරියක පා වා දෙන්නට පිය බමුණා නියම කැරැගත්ය. මේ පිප්පලී මානවක බඹලොවින් චුත වැ මිනිස් ලොවැ උපන්නෙකි. කාමාශාව නැත්තෙකි. එහෙත් පියාගේ පෙරැත්තයෙන් බේරෙන පිණිස මට කුමරියක ගෙනෙතොත් මෙබඳු එකියක සොයා
අගසවු තනතුරු දීම උපුටා ගන්නා ලද්දේ බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් ලියා පළ කරන ලද ශාක්‍යමුනීන්ද්‍රාවදානය හෙවත් සිද්ධාර්ථ ගෞතම් බුද්ධ චරිතය නම් කෘතිය ඇසුරිනි. අගසවු තනතුරු දීම, මහා ශ්‍රාවක සන්නිපාතය, පාමොක් දෙසීම්, නවම් මැදි පොහෝ දා මෙ දින වනාහි නවම් මස මැදි පොහෝ වී. එ දා සවස වේළුවනාරාමයෙහි මහා සංඝ සන්නිපාතයෙක් විය. උරුවේල කාශ්‍යපයන්
රජගහ නුවර තල් වනය වැඩීම උපුටා ගන්නා ලද්දේ බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් ලියා පළ කරන ලද ශාක්‍යමුනීන්ද්‍රාවදානය හෙවත් සිද්ධාර්ථ ගෞතම් බුද්ධ චරිතය නම් කෘතිය ඇසුරිනි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ දුරුතු මැදි පෝදා ම දා පුරාණ ජටිල භික්ෂූන් කැටුව උරුවෙල් දනව්වෙන් නික්මුණු සේක. එසේ වඩනා බුදුරජාණන් වහන්සේ රජගහ පුරයට තුන් ගව්වකට ඈත් හි වූ තල්
සැරියුත් මුගලන් දෙනම උපුටා ගන්නා ලද්දේ බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් ලියා පළ කරන ලද ශාක්‍යමුනීන්ද්‍රාවදානය හෙවත් සිද්ධාර්ථ ගෞතම් බුද්ධ චරිතය නම් කෘතිය ඇසුරිනි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත සැරියුත් මුගලන් දෙදෙනා පැමිණීම හා පැවිදිවීම නවම් මස පුර පෑලවිය දා එ සමයෙහි සංජය නම් පරිව්‍රාජකයෙක් දෙසිය පනහක් පමණ වූ පිරිවැජි පිරිසකට නායකවැ රජගහ නුවර සමීපයෙහි පරිව්‍රාජකාරාමයෙකැ වෙසෙයි.
ජටාධර සහෝදර තවුසන් තිදෙනා උපුටා ගන්නා ලද්දේ බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් ලියා පළ කරන ලද ශාක්‍යමුනීන්ද්‍රාවදානය හෙවත් සිද්ධාර්ථ ගෞතම් බුද්ධ චරිතය නම් කෘතිය ඇසුරිනි. ඒ කාලයෙහි උරුවෙල් දනව්වෙහි උරුවිල්වාකාශ්‍යප, නදී කාශ්‍යප, ගයා කාශ්‍යප යැ යි සහෝදර තවුසෝ තිදෙනෙක් නේරංජනා ගඟ අද්දර තාපසාරාම කොට ගෙන වසති. ඉන් උරුවිල්වාකාශ්‍යප නම් වැඩිමහලු තවුසාගේ පිරිස පන්සියයක් පමණ
බිම්සර රජ හා පිරිස උපාසක වීම උපුටා ගන්නා ලද්දේ බලංගොඩ ආනන්ද මෛත්‍රී ස්වාමීන් වහන්සේ විසින් ලියා පළ කරන ලද ශාක්‍යමුනීන්ද්‍රාවදානය හෙවත් සිද්ධාර්ථ ගෞතම් බුද්ධ චරිතය නම් කෘතිය ඇසුරිනි. රජගහ පුර තල්වනයට වැඩීම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ දුරුතු මැදි පෝදා ම දා පුරාණ ජටිල භික්ෂූන් කැටුව උරුවෙල් දනව්වෙන් නික්මුණු සේක. එසේ වඩනා බුදුරජාණන් වහන්සේ රජගහ පුරයට තුන්
ගිහි සමාජය බුදුන්වහන්සේගේ හෝ රහතන් වහන්සේලාගේ තරමට ආදර්ශවත් සංඝ සමාජයක් වර්තමානයේ බලාපොරොත්තු නොවුණත් ධර්ම විනයෙහි පිහිටුවා කටයුතු කරන සංඝ සමාජයක් ප්‍රාර්ථනා කරයි. එහෙත් වර්තමානයේ රට මුහුණපා ඇති අභියෝග හමුවේ, විශේෂයෙන් බහුජාතික ආක්‍රමණ හේතුවෙන් ශ්‍රී ලාංකිකයනට රට අහිමි වෙමින් යන මොහොතක භික්ෂූන් වහන්සේලාට පැවරී ඇති ඓතිහාසික කාර්යභාර්ය සමග ලෝකෝත්තර සුවය සඳහා වෙන් කළ හැකි කාලය අල්ප බවද පිළිගත යුතුව ඇත.
බුදු සසුන රැකීමෙහිලා වත්මන් භික්ෂු පරපුරේ භූමිකාව Read More »
“ඒ පහන් සිල නිවීගියේ ය. සැබවින්ම තෙලුත් වැටිත් අවසන්ව නිවීයන්නට ඇත. වසර තිහකට අධික කාලයක් මහා වනාන්තර තුළ ධර්මාවබෝධය පිණිස උන්වහන්සේ කල අදහාගත නොහැකි කැපකිරීම් දන්නේ මිනිසුන් අතර ඉතා සුළු පිරිසක් බව අප දනිමි. උන්වහන්සේ ගැන තරමක් හෝ දන්නේ මහා වනාන්තර වල දිවිදෙවනි කොට වීර්යය වැඩූ මහා සඟරැවන පමණි ..
අවසර ස්වාමීනි! මම තිසරණය සහිත ( අෂ්ටාංග උපෝසථ ශීලය / නවාංග උපෝසථ සීලය / දසාංග උපෝසථ ශීලය ) ඉල්ලමි. මා හට අනුග්‍ර‍හ කොට අනුකම්පාවෙන් සිල් දුන මැනවි.
අභිධර්ම පිටකය බුද්ධ දේශිතයක් ද? බුදුරජාණන් වහන්සේ වැඩ සිටි සමයේදීත් පිරිනිවන් පෑමෙන් පසුවත් බුදුන් වහන්සේගේ ධර්ම විනයට විරුද්ධ මත දැරුවෝ ගිහි පැවිදි දෙපිරිස තුළම සිටියහ. එයින් උද්ගත වූ නොයෙක් කාරණා හේතුවෙන් බුදුන් වහන්සේ වැඩ සිටියදීම ශාසන චිරස්ථිතිය උදෙසා විනය නීති පැනවීමත් පැනවූ යම් යම් විනය නීති සංශෝධනයත් සිදුවිය. එසේ විවිධ මතයන්ගෙන් පිරිසුදු ධර්ම විනය දෙක
අභිධර්ම පිටකය එකම සිද්ධාන්තයක් හෝ විෂයයක් පිළිබඳව දිග්-දර්ශණ (Intelligence) ආදී බොහෝ ප්‍රභේද කර දැක්වීම සහ නිර්වාණය දෙසට යොමුවූ ධර්මය ප්‍රතිපාදනය කිරිම නිසා අභිධම්ම ලෙස නම් කරයි. සූත්‍ර පිටකයේ විස්තර කර ඇති සිද්ධාන්ත හා විෂයයන් පිළිබඳව පැහැදිලි කිරීම් සිදු කිරීම සහ සහ ඒවා පිළිබඳ ශාස්ත්‍රීය දෘෂ්ටියකින් යුතුව විවේචනයන් ඉදිරිපත් කිරීම ආදිය ප්‍රධාන වශයෙන් අභිධම්ම පිටකයෙන් සිදු
එක්විසි අනේසනය හඳුනා ගනිමු අතිපූජනීය රේරුකානේ චන්දවිමල මහානායක ස්වාමිපාදයන් වහන්සේ විසින් සම්පාදිත “පොහොය දිනය” ග්‍රන්ථයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී. භික්ෂූන් වහන්සේලා එක්විසි අනේසනයෙන් වෙන් ව වාසය කළ යුත්තෝ ය. තමාට සංග්රහ කරන දායකයන් සතුටු කරවීමට ඔවුනට සංග්රහ කරන්නට ගියහොත් භික්ෂුව වරදට පැමිණේ. එබැවින් සිල්වත් භික්ෂූහු එසේ නො කරති. එබැවින් බෞද්ධ ගෘහස්ථයා විසින් භික්ෂූන් වහන්සේගෙන් යම් කිසිවක් ලබා
රත්නත්‍ර‍ය කෙරෙහි පිළිපැදිය යුතු ආකාරය අතිපූජනීය රේරුකානේ චන්දවිමල මහානායක ස්වාමිපාදයන් වහන්සේ විසින් සම්පාදිත “පොහොය දිනය” ග්‍රන්ථයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී. රත්නත්‍ර‍ය සරණ ගියා වූ බෞද්ධයා විසින් එය අමතක නො කොට නැවත නැවත රත්නත්‍ර‍ය සේවනය කළ යුතු ය. රත්නත්‍ර‍යට මහත් භක්තියක් හා අවනත බවක් යටත් බවක් සෑම බෞද්ධයකු කෙරෙහි ම තිබිය යුතු ය. රත්නත්‍ර‍යට තමා ගේ උසස්
සරණ ගමනය සහ සරණ ගමනයේ ප්‍රභේද අතිපූජනීය රේරුකානේ චන්දවිමල මහානායක ස්වාමිපාදයන් වහන්සේ විසින් සම්පාදිත “පොහොය දිනය” ග්‍රන්ථයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී. සරණ ගමනය: බුද්ධාදි රත්නත්‍ර‍ය සත්ත්වයනට මහත් පිහිටක් වතුදු, සියල්ලෝ ම ඒ රත්නත්‍ර‍ය පිහිටක් සැටියට පිළිගෙන සේවනය නො කරති. මිථ්‍යාදෘෂ්ටිය නමැති පටලයෙන් වැසුණු සිත් ඇත්තා වූ බොහෝ දෙන රත්නත්‍ර‍ය සුළු කොට සලකා පරිකල්පිත වූ ද සත්‍ය
තිසරණය (පිහිටවල් තුන) හඳුනා ගනිමු අතිපූජනීය රේරුකානේ චන්දවිමල මහානායක ස්වාමිපාදයන් වහන්සේ විසින් සම්පාදිත “පොහොය දිනය” ග්‍රන්ථයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී. රත්නත්‍ර‍ය: තිසරණය යන වචනයේ තේරුම පිහිටවල් තුනය යනුයි. යම් කිසි වස්තුවකින් හෝ පුද්ගලයකු විසින් හෝ සත්ත්වයන්හට පැමිණියා වූ ද, මතු පැමිණෙන්නට ඇත්තා වූ ද, දුක් දුරු කිරීම හෝ සැපය ඇති කර දීම හෝ දෙක ම හෝ
තෙරුවන් හඳුනා ගනිමු අතිපූජනීය රේරුකානේ චන්දවිමල මහානායක ස්වාමිපාදයන් වහන්සේ විසින් සම්පාදිත “පොහොය දිනය” ග්‍රන්ථයෙන් උපුටා ගන්නා ලදී. රත්නත්‍ර‍ය: ලෝකයෙහි ඇත්තා වූ ආගම් අතුරෙන් බුද්ධාගම යහපත් ශාස්තෘවරයෙක් ඇත්තා වූ ද, යහපත් ධර්මයක් ඇත්තා වූ ද, යහපත් ශ්‍රාවක පිරිසක් ඇත්තා වූ ද ආගම ය. බුද්ධාගම පිළිබඳ වූ ඒ ප්‍ර‍ධානාංග තුනට රත්නත්‍ර‍ය යයි කියනු ලැබේ. තෙරුවනය යනු ද එයට නමකි. රත්න යනු
මහා සංඝරත්නය වන්දනා කරන ගාථාව නිසි ලෙස හඳුනාගෙන භාවිතා කරමු! කිසියම් පිංකමක් අවසානයේදී සංඝයා වහන්සේ විසින් “අභිවාදන සීලිස්ස – නිච්චං වද්ධා පචායිනෝ”…. යනාදී වශයෙන් ආශීර්වාද ගාථාව සජ්ජායනා කරන විට බහුතරයක් ගිහි පින්වතුන් නොදැනුවත් කම නිසා සංඝයා වහන්සේ අනුව යමින් එම ආශීර්වාද ගාථාව මුමුණති. නමුත් විය යුත්තේ වැඳගෙන ගාථාව ශ්‍රවණය කර එම සජ්ඣායනය අවසන් වනවාත් සමඟම
ඕකාස! අහං භන්තේ, තිසරණේන සද්ධිං දසාංගුපෝසථ සීලං ධම්මං යාචාමි. අනුග්ගහං කත්වා සීලං දේථ මේ භන්තේ; අනුකම්පං උපාදාය. දුතියම්පි ඕකාස! අහං භන්තේ. තිසරණේන …
ඕකාස! අහං භන්තේ, තිසරණේන සද්ධිං නවාංගුපෝසථ සීලං ධම්මං යාචාමි. අනුග්ගහං කත්වා සීලං දේථ මේ භන්තේ: අනුකම්පං උපාදාය. දුතියම්පි ඕකාස! අහං භන්තේ. තිසරණේන ….
ඕකාස! අහං භන්තේ, තිසරණේන සද්ධිං අට්ඨංගුපෝසථ සීලං ධම්මං යාචාමි. අනුග්ගහං කත්වා සීලං දේථ මේ භන්තේ: අනුකම්පං උපාදාය. දුතියම්පි ඕකාස! අහං භන්තේ. තිසරණේන …
සිල් සමාදන් වන පින්වතුන් පෝයට පෙර දිනයේ ම ඒ සඳහා සූදානම් විය යුතු ය. පොහෝ දිනයේ කරන්නට ඇති යමක් ඇති නම්, ඒ සියල්ල කලින් කිරීමෙන් හෝ අනිකකුට පැවරීමෙන් හෝ කල් තැබීමෙන් හෝ පොහෝ දිනය සම්පූර්ණයෙන් අවකාශ ඇති දිනයක් කර ගත යුතු ය. හැඳීමට සුදු වතක් සුදු බැනියමක් ද ඒකාංස කොට පෙරවීමට සතර රියනක් හෝ පස් රියනක් ඇති සුදුවතක් ද පිළියෙළ කර ගත යුතු ය.
ගිහි සීලය යනුවෙන් හැදින්වෙන්නේ බෞද්ධ උපාසක උපාසිකාවන්ගේ සීලය යි. බෞද්ධ උපාසක උපාසිකාවන් අතර ගිහි සුදුවත් හඳිනා බ්‍රහ්මචාරී උපාසක උපාසිකාවන් ද ගිහි සුදුවත් …
කුසලඤ්‌ච, කුසලමූලඤ්‌ච පජානාති – සිංහල අටුවාවේ ඇති විග්‍රහය – සූත්‍ර පිටකය / මජ්ඣිම නිකාය / මූලපරියාය වර්ගය / සම්මාදිට්ඨි සූත්‍රය ඇසුරෙන් කුසලඤ්‌ච පජානාති, – (කුසලයත් විශේෂයෙන් දැනගනී) දස කුසල කර්මපථසංඛ්‍යාත වූ කුසලය ද නිරෝධය අරමුණු කොට ඇති ප්‍රඥාවෙන් කෘත්‍ය වශයෙන් මේ දුකය, යි ප්‍රතිවේද කරන්නේ දැනගනී. [3] කුසලමූලඤ්‌ච පජානාති – (කුසල මූලයත් විශේෂයෙන් දැනගනී) ඒ
අකුසලඤ්‌ච, අකුසලමූලඤ්‌ච පජානාති – සිංහල අටුවාවේ ඇති විග්‍රහය – සූත්‍ර පිටකය / මජ්ඣිම නිකාය / මූලපරියාය වර්ගය / සම්මාදිට්ඨි සූත්‍රය ඇසුරෙන් අකුසලඤ්‌ච පජානාති – (අකුසලයත් විශේෂයෙන් දැනගනී) දස අකුසල කර්මපථසංඛ්‍යාත වූ අකුසලය ද නිරෝධය අරමුණු කොට ඇති ප්‍රඥාවෙන් කෘත්‍ය වශයෙන් මේ දුකය, යි ප්‍රතිවේද කරන්නේ දැනගනී. [3] අකුසලමූලඤ්‌ච පජානාති, – (අකුසලමූලයත් විශේෂයෙන් දැනගනී) ඒ දුකට
සම්මාදිට්ඨිය – සිංහල අටුවාවේ ඇති විග්‍රහය – සූත්‍ර පිටකය / මජ්ඣිම නිකාය / මූලපරියාය වර්ගය / සම්මාදිට්ඨි සූත්‍රය ඇසුරෙන් සම්මාදිට්ඨි තොමෝ විවිධ වේ. ලෞකික සම්මා දිට්ඨිය කර්ම ස්වකෘත ඥානය ද, සත්‍යානුලොම්ක ඥානය ද, ලෞකික සම්මා දිට්ඨිය නම් වේ. කෙටියෙන් නම් සියලුම ආශ්‍රවයන්ට ප්‍රත්‍ය වූ ප්‍රඥාතොමෝ යි. ලෝකෝත්තර සම්මා දිට්ඨිය ආර්ය මාර්ග ඵලයන් හා සම්ප්‍රයුක්ත වූ
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී: එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහි වූ අනාථපිණ්ඩික සිටුහුගේ ජෙතවනාරාමයෙහි වාසය කරන සේක. එකල්හි ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍රස්ථවිරයන් වහන්සේ ‘ඇවැත්නි, මහණෙනි’යි භික්ෂූන් ඇමතූ සේක. ඒ භික්ෂූහු ‘ඇවැත්නි’යි ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍රස්ථවිරයන් වහන්සේට පිළිවදන් දුන්හ. ආයුෂ්මත් ශාරීපුත්‍රස්ථවිරයන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක:
කඨිනය ඇතිරීම සහ කඨින චීවර පූජාව චීවරයක් දැකීමෙන් බෞද්ධයෙකුගේ සිත තුළ පහළ වන ප්‍රසන්න භාවය සහ ඊට දක්වන ගරුත්වය මෙපමණකැ ‘යි කිව නොහැකි ය. භික්ෂූන් වහන්සේ නමක් දුටු පමණින් පවා ඉඳගෙන සිටින අසුනින් බොදුනුවා නැගී සිටින්නේ මහත් ගෞරවයෙනි. චීවරයට මෙතරම් ගෞරවයක් දක්වන බෞද්ධයෝ කඨිනය යන නම ඇසු පමණින් ම සැදැහැයෙන් සැනසෙති. විහාරස්ථානයක කඨින පූජා
වස් ආරාධනාව හා ඒ සමඟ බැඳි සිරිත් විරිත් අප ගෞතම බුදුරජාණන් වහන්සේ ඇසළ පුර පසළොස්‌වක පොහොය දිනෙක ඉසිපතන මිගදායේදී ප්‍රථම ධර්ම දේශනය වන “ධම්මචක්‌ක පවත්තන” සූත්‍රය පස්‌වග තවුසන්ට දේශනාකර ඔවුන්ට ඒහි භික්ෂු භාවයෙන් පැවිදි උපසම්පදාව ලබාදෙන ලදී. පසුදින එනම් “අවපෑලවියදා” බුදුරජාණන් වහන්සේ එම පස්‌වග භික්ෂූන් සමගින් පෙර බුදුසිරිත අනුගමනය කරමින් එම ඉසිපතන මිගදායේම වස්‌විසීම ආරම්භ
වස් පවාරණය යනු වස් හමාර කිරීමද? පවාරණයෙන් කෙරෙන්නේ වස් සමාදන්ව සිටි කාලය නිමා කිරීම නොව, වස් සමාදන්ව සිටි කාලය තුළ තමාගෙන් වරදක් සිදුව ඇත්නම්, ඒ වරද ගැන තමාට අවවාද අනුශාසනා කරන ලෙස සංඝයාගෙන්, ගණයාගෙන් හෝ පුද්ගලයාගෙන් ඉල්ලා සිටීමයි. දැකීම, ඇසීම හෝ සැක ඇතිවීම යන කවර ක්‍රමයකින් හෝ වරදක් පිළිබඳ දනී නම්. එකී වරද ගැන අනුශාසනා
කඨිනය ඇතිරීම සහ කඨින චීවර පූජාව බුදුරජානන් වහන්සේ එකල වැඩ හුන්නේ රජගහනුවර වේළුවනාරාමයේයි. මින් පෙර උන්වහන්සේ භික්ෂු සංඝයාටවස් විසීම පනවා නොතිබිනි. ඒ නිසාම භික්ෂුන් වහන්සේලා හේමන්තයේද, ගිම්හානයේද, වස්සානයේද එකසේම චාරිකාවල යෙදුනහ. මේ කාරණය නිසා බොහෝ මිනිස්සුද අන්‍ය තීර්ථකයෝද භික්ෂූන්වහන්සේලාට දොස් පවරන්නට උනා. වස්සානයේ නිල්තණ පාගමින්, කුඩා කුඩා සතුන් පෙලමින් නසමින් චාරිකාකරනවා. අනෙක් සත්තු කුරුල්ලෝ පවා
(මෙය උපුටා ගැනීමක් වේ. සමහර ස්ථානයන් පිළිබද විශ්වාස කිරීම පවා අපහසු වේ. එහෙත් මෙය උපුටාගත් කඨිනානිසංස පොත පරිශීලනය කල හැකිනම් ඒ සියලු තොරතුරු ඔබට නිවැරදිව දැන ගත හැකිය. කෙසේ උවද බුදු පසේබුදු මහ රහත් උතුමන් පැන් පහසුව ලද අනවතප්ත විල පිහිටි මිමාලය ගැන දැනගන්න.) බුදුරජාණන් වහන්සේ ප්‍රධාන පන්සියයක් මහ රහතන් වහන්සේ ඉදිරියේ දී නාගිත මහ
කඨිනය ඇතිරීම සහ කඨින චීවර පූජාව අපේ ගෞතම බුදුහාමුදුරුවෝ සැවැත් නුවර ජේතවනාරාමයේ වැඩ ඉන්නා කාලේ නාගිත කියලා පිරිමි ළමයෙක් ධනවත් ගෙදරක උපන්නා. පස්සේ කාලෙක මහණ කමට හිත ගිහිල්ලා බුදු හාමුදුරුවෝ ළඟ මහණ වෙලා රහත් වුණා. දවසක් බුදු හාමුදුරුවෝ උන්වහන්සේගේ ප්‍රිය උපස්ථායක හිමියන් වන ආනන්ද හාමුදුරුවන්ට කථා කරලා මෙහෙම කිව්වා. “ආනන්ද අද එහි භික්ඛු
කඨිනය ඇතිරීම සහ කඨින චීවර පූජාව ක්‍රි.පූ. හය වන සියවසේදී බුදුරජාණන් වහන්සේ බරණැස ඉසිපතනාරාමය මුල් කරගෙන තමන් වහන්සේගේ ධර්ම ප්‍රචාරක කටයුතු ආරම්භ කළහ. ඒ සඳහා පළමු වරට රහතන් වහන්සේලා හැට නමක් සහභාගි වූහ. ඒ සැට නමක් වන රහතන් වහන්සේලාට බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් ලැබුණේ” චරථ භික්ඛවේ චාරිකං බහුජන හිතාය, බහුජන සුඛාය අත්ථාය හිතාය දේව මනුස්සානං” යන උපදේශයයි.
අටමහා කුසල් යන විශේෂ පින්කම් අට අටමහා කුසල් යන නමින් විශේෂ පින්කම් අටක් පිළිබඳව ඉගැන්වේ. එම අටමහා කුසල් දැක්වෙන ගාථාව මෙසේය. “කඨිනං ච පරික්ඛාරං – වාස දානංච උත්තමංබුද්ධප්පමුඛසංඝස්ස – දානං ධම්මස්ස ලේඛනංඛෙත්ත දානංච සංඝස්ස – පටිමා කරණං පි චකරණං වච්ච කුටියා – අට්ඨ පුඤ්ඤානි වුච්චරේ” මෙහි දැක්වෙන අටමහා කුසල් මෙසේය. කඨින සිවුරක්
මා විසින් මෙසේ අසනලදී. එක් කලෙක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සැවැත් නුවර සමීපයෙහිවූ අනේපිඬු සිටුහු විසින් කරවනලද ජේතවන නම් විහාරයෙහි වැඩ වාසය කරති. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ “මහණෙනි”යි භික්ෂූන්ට කථා කළහ. “ස්වාමීන්වහන්ස”යි ඒ භික්ෂූහු භාග්‍යවතුන් වහන්සේට උත්තර දුන්හ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළසේක.
“මහණෙනි, පරසිත් නොදන්නාවූ විමසන භික්ෂුව විසින් තථාගතයන් වහන්සේ සම්‍යක් සම්බුද්ධද? නැද්ද? යි දැනගනු සඳහා තථාගතයන් වහන්සේ පිළිබඳව විමසා බැලිය යුතුය.”
ධම්මදායාද සූත්‍රයDHAMMA DAYADA SUTTA සූත්‍ර පිටකය / මජ්ඣිම නිකාය / මූලපරියාය වර්ගයSutta Pitaka / Majjhima Nikaya සූත්‍ර දේශනාව කියවන්න සූත්‍ර දේශනාව ශ්‍රවණය කරන්න සකස් කළ සූත්‍ර සාරාංශ කියවන්න ධම්මදායාද සූත්‍ර දේශනාව කියවන්න බුද්ධ ජයන්ති ත්‍රිපිටකය සරල සිංහල ත්‍රිපිටකය ධම්මදායාද සූත්‍ර දේශනාව ශ්‍රවණය කරන්න https://youtu.be/hk0YZc_9-xg ධම්මදායාද සුත්‍රය ඇසුරින් අතිපුජ්‍ය අලව්වේ අනෝමදස්සි ස්වාමින්වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලද
අටුවාවන්හි නොගැලපෙන තැන් ඇති වූයේ කෙසේ ද? (9 වන කොටස) අර්ථකථාව යනු කුමක් ද? යන්න පිළිබඳව සහ එය බුද්ධ දේශනයක් වන්නේ කෙසේ ද? යන්න පිළිබඳව ද, වර්තමානයේ ඇති අටුවාව පිළිගත යුත්තේ කවර හෙයකින්ද යන්න ද ඉහත ලිපි වලින් අනාවරණය කළෙමු. එසේ පැවතිය දී වර්තමානයේ ඇති අටුවාවන්හි ඇති නොයෙක් දොස් ගෙනහැර දක්වමින් අර්ථකථාව බුද්ධ දේශනයනක් නොවන බව පුන පුනා පැවසීමට
අර්ථකථාව සූත්‍රයෙහි බහාලන්නේ කෙසේ ද ? (8 වන කොටස) අර්ථකථාව බුද්ධ දේශනයක් බවට අටුවාවෙහිම පැවසූ ආකාරය පසුගිය ලිපියෙන් සාකච්ඡා කරන ලදී. එහෙත් චතුර්විධ විනය විනිශ්චය දැක්වීමේ දී ආචාරියවාදය සූත්‍රයෙහි බහාලිය යුතු බවට පැවසේ. එබැවින් අර්ථකථාව බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ප්‍රකීර්ණක ධර්මදේශනය නම්, චතුර්විධ විනිශ්චය දැක්වීමේ දී එය සූත්‍රයෙහි බහාලිය යුතු බව පවසන්නේ ඇයි? යන පැනය බොහෝ දෙනෙකු
අටුවාව බුද්ධ දේශනයක් බව අටුවාවෙහිම පැවසූහ … (7 වන කොටස) පෘථග්ජන වූ නමුත් බුදුගොස් ඇදුරුපාණන් විසින් කරන ලද අර්ථකථාව පිළිගත යුත්තේ කවරහෙයකින් ද යන්න පසුගිය ලිපියෙන් පැහැදිලි කරන ලදී. මීළගට මෙම අටුවාව පිළිබද චෝදනා මුඛයෙන් කථා කරන බොහෝ දෙනා ඉදිරිපත් කරන කරුණක් වන්නේ ‘ආචරියවාදො නාම අට්ඨකථා’ යනුවෙන් දීඝනිකායට්ඨකථාවේ එන පාඨය අනුව අර්ථකථාව බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ප්‍රකීර්ණක ධර්මදේශනය
පෘථග්ජන බුදුගොස් ඇදුරුතුමන්ගේ අර්ථකථාව පිළිගත නොහැකිද? (6 වන කොටස) බුද්ධඝෝෂ ඇදුරුතුමන් සිය අර්ථකථාකරණයේ දී සිදු කරන ලද කාර්යභාරය පිළිබඳව, උන්වහන්සේ විසින් යම් වෙනස්කමක් කළා නම් ඒ පිළිබඳව ඉහත ලිපියෙන් පැහැදිලි කරන ලදී. මෙසේ සමස්ථ ත්‍රිපිටකයේම අර්ථ වර්ණනාවන් මහත් ඕනෑකමින් සිදු කරන ලද බුද්ධඝෝෂාචාර්යයන් වහන්සේට ඉදිරිපත් වන එක් ප්‍රධානම චෝදනාවක් වන්නේ උන්වහන්සේ පෘථග්ජන වූ බැවින් බුද්ධවචනයේ අර්ථ වර්ණනාවට සුදුසුකම්
පෘථග්ජන බුදුගොස් ඇදුරුතුමන්ගේ අර්ථකථාව පිළිගත නොහැකිද? (5 වන කොටස) භදන්තාචරිය බුද්ධඝෝෂ හිමියන් හෙළ අටුවා මාගධී භාෂාවට පරිවර්තනය කළ බවත්, එහි දී භාවිතා කරන ලද මූලාශ්‍ර ග්‍රන්ථ පිළිබඳවත් පසුගිය ලිපියෙන් දක්වන ලදී. ඒ අනුව උන්වහන්සේ හෙළ අටුවාව වෙනස් නොකළ අතර සියලු මූලාශ්‍ර ග්‍රන්ථ පරිශීලනය කරමින් පෙළ දහම නොම ඉක්මවමින් පසුකාලීන භික්ෂූන්ගේ පහසුව පිණිස එක් අර්ථකථාවක් ලෙස රචනා
බුද්ධඝෝෂ හිමි අටුවා වෙනස් කළේ ද? (4 වන කොටස) බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ප්‍රකීර්ණක ධර්ම දේශනයක් පැවති බවත් එකී ප්‍රකීර්ණක ධර්ම දේශනය ඇසුරින් සමීපචාරී මහරහතන් වහන්සේලා විසින් අර්ථකථා සම්පාදනය කරනලද බවත් පසුගිය ලිපියකින් විස්තර කරන ලදී. එකී අර්ථකථාවම මහින්දාගමනයෙන් ලක්දිවට සපැමිණි අතර එය පසුව සීහළ බසින් පවත්වාගෙන එන ලදී. අනතුරුව ක්‍රි.ව. 5වන සියවසේ දී පමණ ලක්දිවට පැමිණි බුද්ධඝෝෂ
නිවැරදි අටුවාව කුමක් ද? මහානිද්දේසය, චූළනිද්දේසය, පටිසම්භිදා ප්‍රකරණය අටුවාවක් වූ ආකාරය. (3 වන කොටස) බුදුරජාණන් වහන්සේගේ ප්‍රකීර්ණක ධර්ම දේශනයක් පැවති බවත් එකී ප්‍රකීර්ණක ධර්ම දේශනය ඇසුරින් සමීපචාරී මහරහතන් වහන්සේලා විසින් අර්ථකථා සම්පාදනය කරනලද බවත් පසුගිය ලිපියෙන් විස්තර කරන ලදී. එකී අර්ථකථාවම මහින්දාගමනයෙන් ලක්දිවට සපැමිණි අතර එය පසුව සීහළ බසින් පවත්වාගෙන එන ලදී. හෙළ අර්ථකථාව ලෙස හැඳින්වූ එම
අර්ථකථාව බුද්ධ දේශනයක් වන්නේ කෙසේ ද? (2 වන කොටස) අර්ථකථාව යනු කුමක්ද යන්නත්, එය බුද්ධඝෝෂ හිමියන්ගේ නිර්මාණයක් නොව බුදුරජාණන් වහන්සේගේම ප්‍රකීර්ණක ධර්මදේශනය ඇසුරෙන් සමීපචාරී මහාකාශ්‍යප ආදී මහරහතන් වහන්සේලා විසින් සංග්රහ කරන ලදුව ප්‍රථම ද්විතීය තෘතීය ධර්මසංගායනාවන්හි දී සංගායනාවට ලක්ව මහින්දාගමනයත් සමග ලක්දිවට ලැබුණු බවත් අනතුරුව සීහළ බසින් පැවත ක්‍රි.ව. 5වන සියවසේ දී පමණ බුද්ධඝෝෂ ආචාර්යයන්
අර්ථකථාව යනු කුමක්ද? එය බුදුගොස් හිමිගේ නිර්මාණයක් ද? (1 වන කොටස) තථාගත සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් දේශනා කරන ලද සියලු බුද්ධ වචනය ත්‍රිපිටක ධර්මය ලෙස හැඳින්වේ. එහි ලා මූලික වශයෙන් දේශනා කරන ලද දේශනය පෙළ හෙවත් සූත්‍රය ලෙස හඳුන්වන අතර එහි අර්ථ වර්ණනාව අටුවාව හෙවත් අර්ථකථාව නම් වේ. එකී අර්ථකථාව බුදුරජාණන් වහන්සේගේම දේශනය ඇසුරෙන් සකස්
බුදුරජාණන් වහන්සේ පහළ වූයේ ලංකාවේද? (12 කොටස) උතුම් ධම්මපදයේ බුද්ධ වග්ගයේ 15 වෙනි ගාථා රත්නය දේශනා කිරීමට අදාළව, අපගේ ශාස්තෘ වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අග්‍ර උපස්ථායක ආනන්ද තෙරුන්ට සම්බුද්ධත්වයට පත්වන බෝසතාණන් වහන්සේලා උපත ලබන භූමිය ගැන මෙසේ වදාළ සේක. “පින්වත් ආනන්ද, ආජානීය පුරුෂයා සෑම තැන ම උපදින්නේ නෑ. දිගින් බැලුවොත් යොදුන් තුන්සීයක් පමණ දික් වූ පළලින්
බුදුරජාණන් වහන්සේ පහළ වූයේ ලංකාවේද? (11 කොටස) විශාලා මහනුවර බුද්ධකාලීන සොළොස්මහා ජනපද රාජ්‍යයන්ගෙන් ප්‍රබල රාජ්‍යයක් වූ වජ්ජි රාජ්‍යයෙහි අගනුවර විශාලා මහනුවර යි. අතීතයේ මෙහි වර්ධනය වූ අධික ජනගහනය හේතුවෙන් නගරය කිහිප වරක් විශාල කරවීම හේතුවෙන් විශාලා නම් වී යැයි සඳහන් වේ. මෙය පාලනය කළ රජදරුවන් සහ මිනිසුන් ලිච්ඡවීන් ලෙස හඳුන්වන්නේ සොඳුරු ඡවි වර්ණයක් ඇති පිරිසක්
බුදුරජාණන් වහන්සේ පහළ වූයේ ලංකාවේද? (10 කොටස) කොසඹෑ නුවර බුද්ධ කාලීන දඹදිව සොළොස් මහා ජනපදයන්- ගෙන් බලවත් රාජ්‍යයක් වූ වත්ස රාජ්‍යයේ අගනුවර වූයේ කොසඹෑ නුවර ය. වත්ස ජනපදය බුද්ධ කාලයෙහි අවන්ති දක්ඛිණාපථය නමින් හැඳින්වූ, අවන්තියට උතුරින් යමුනා නදිය අසබඩ පිහිටා තිබුණි. එවකට එහි පාලකයා වූයේ උදේනි රජතුමා ය. කුසුම්භ නමැති ඍෂිවරයා විසූ හෙයින් ද කොසඹ
බුදුරජාණන් වහන්සේ පහළ වූයේ ලංකාවේද? (9 කොටස) දෙව්ලොවදී අභිධර්මය දේශනා කරන හැම බුදුවරයෙකු ම මනුලොවට වැඩමවන්නේ සංකස්ස පුරයට ය. එය ආවේණික සම්බුදු සිරිතකි. මාතෘ දිව්‍යරාජයා ප්‍රධාන දිව්‍ය පිරිසට අබිදම් දෙසා බුදුරජාණන් වහන්සේ සංකස්ස පුරයට වැඩමකොට ප්‍රථමයෙන් දක්ඛිණ ශ්‍රී පාදය තැබූ පුණ්‍ය භූමිය හැම බුදුවරයෙකු ම අත් නොහරින බිමක් බැවින් අවිජහිතට්ඨාන නම් වේ. දෙව්ලොවදී අභිධර්මය දේශනා